Gyda thristwch y clywsom am farwolaeth Annette Bryn Parri un o sylfaenwyr a thiwtoriaid cyntaf y Ganolfan. Cerddor a pherson arbennig. Diolch Annette am ysbrydoli a chefnogi cymaint o gerddorion o bob oed. Mae ein meddyliau gyda’i theulu a’i ffrindiau ar yr amser torcalonnus yma.
Rydym yn falch o gyhoeddi bod cofrestru ar gyfer Cystadlaethau Gŵyl Biano Ryngwladol Cymru 2025 nawr ar agor!
Yn digwydd yn Galeri Caernarfon ym mis Hydref eleni, mae’r cystadlaethau’n rhan bwysig o’r ŵyl ac yn cynnig llwyfan cyffrous i bianyddion arddangos eu talent.
Mae categorïau cystadleuaeth eleni yn cynnwys:
Cystadleuaeth Unawdol Hŷn
Cystadleuaeth Unawdol Iau
Cystadleuaeth Cyfeilio Piano
Dyddiad cau cofrestru: Hanner nos ddydd Llun, 16 Mehefin 2025
Mae Canolfan Gerdd William Mathias yn awyddus i benodi unigolyn brwdfrydig a dibynadwy sy’n meddu ar sgiliau rhyngbersonol cryf i weithio fel derbynnydd rhan amser ym mhrif swyddfa’r Ganolfan yn Galeri, Caernarfon.
Bydd dwy delynores fyd-enwog yn dod at ei gilydd mewn cyngerdd arbennig i godi arian i blant ag anableddau dysgu dwys yn Wcráin.
Bydd Veronika Lemishenko, sy’n hanu o Kharkiv yn nwyrain Wcráin, yn chwarae nifer o ddarnau unigol yn y cyngerdd yn Neuadd Powis Prifysgol Bangor am 7.30pm nos Iau, Tachwedd 21 pan fydd hi hefyd yn perfformio deuawdau gyda threfnydd y cyngerdd Elinor Bennett.
“Bydd yn gyfle na ddylid ei golli i glywed telynores fyd-enwog yn perfformio yng ngogledd Cymru,” meddai Elinor, a astudiodd gyda’r telynor arloesol y diweddar Osian Ellis, cyn mynd ymlaen i gael gyrfa arbennig ei hun a helpu i sefydlu Canolfan Gerdd William Mathias yng Nghaernarfon.
Hefyd yn cymryd rhan yn y cyngerdd bydd cerddorion ifanc o Ganolfan Gerdd William Mathias, Côr Siambr Prifysgol Bangor dan arweiniad Guto Puw a Chôr Cofnod o Gaernarfon.
Mae’n un o nifer o gyngherddau codi arian elusennol a gynhaliwyd ledled Ewrop yn ystod 2024 gan Veronika Lemishenko o dan nawdd Sefydliad Elusennol Veronika Lemishenko, a sefydlwyd gan y delynores yn ei mamwlad bron i saith mlynedd yn ôl.
Mae mam Veronika, Alla, bellach yn byw yng Ngwynedd ac yn dysgu cerddorion ifanc yn lleol tra bod ei brawd wedi symud i’r Eidal. Mae ei nain yn byw gyda’i thad yn Lviv yng ngorllewin Wcráin.
Meddai Elinor: “Cyn ymosodiad milwrol Rwsia yn 2022, nod y Sefydliad oedd hyrwyddo celfyddyd y delyn yn Wcráin trwy gefnogi telynorion a chyfansoddwyr talentog o’r wlad.
“Mae’r Sefydliad hefyd yn cydweithio â’r Delyn Disglair (Glowing Harp) – prosiect telyn rhyngwladol, sy’n cynnwys cystadleuaeth, gŵyl, dosbarthiadau meistr, datganiadau a digwyddiadau cerddorol eraill.”
Ers dechrau’r rhyfel lansiodd Veronika ymgyrch codi arian a drefnwyd ar y cyd gan ei sefydliad elusennol a’r Delyn Disglair ac mae tua £34,000 wedi’i godi hyd yma.
“Mae’r holl arian yn mynd i gefnogi Wcráin. Mae’r Sefydliad yn derbyn rhoddion rhyngwladol ac yn darparu cymorth ariannol i brynu offer ar gyfer sefydliadau gwirfoddol, sefydliadau meddygol, llochesi anifeiliaid ac ati.
“Mae’n gyfnod eithriadol o anodd i sefydliadau addysg yn Kharkiv lle mae’n amhosibl cael gwersi wyneb yn wyneb heb fynd i loches bomiau.
“Diolch i brosiect Delyn Disglair, cafodd 15 o fyfyrwyr rhwng wyth a 24 oed le newydd i barhau â’u haddysg broffesiynol yn Lloegr, y Weriniaeth Tsiec, Gwlad Pwyl, yr Almaen, Ffrainc a Chanada,” meddai.
Nid yw Veronika Lemishenko yn ddieithr i ogledd Cymru. Mae hi wedi mynychu Gŵyl Delynau Ryngwladol Cymru a lwyfannwyd yn Galeri Caernarfon yn rheolaidd ers 2014 ac mae ganddi lawer o ffrindiau yn yr ardal.
Ychwanegodd Elinor Bennett: “Mae Veronika yn dweud ei bod yn teimlo’n gartrefol iawn yng Nghymru. Ond wrth gwrs ers goresgyniad Rwsia mae bywyd wedi bod yn galed iawn i bobl Wcráin gan gynnwys y teulu Lemishenko.”
Yn ystod y cyngerdd ym Mangor bydd Elinor a Veronika yn perfformio deuawd o’r enw Cambria gan y telynor a’r cyfansoddwr o Gymru, John Thomas.
“Ei enw barddol oedd Pencerdd Gwalia a chwaraeodd delyn deires draddodiadol Gymreig a’r delyn bedol fodern a bu’n dysgu yn y Coleg Cerdd Brenhinol ac Ysgol Gerdd y Guildhall yn Llundain pan gafodd ei benodi’n delynor i’r Frenhines Victoria yn 1872.
“Mae Cambria yn ddeuawd telyn sy’n seiliedig ar nifer o alawon Cymreig gan gynnwys Gadlys, Y Ferch o’r Scêr a Tros y Garreg,” meddai Elinor.
Dywedodd Elinor mai’r darn arall y bydd hi’n chwarae gyda Veronika yw Souvenir gan y cyfansoddwr Evgen Andreev o Wcráin.
“Cyfansoddwr o Kharkiv yw Evgen Andreev ac ymhlith ei weithiau mae sawl cyfansoddiad sydd wedi cael eu perfformio gan delynorion ifanc ledled y byd.
“Mae gan Evgen deulu cerddorol – mae ei wraig yn feiolinydd ac mae’r ddau blentyn yn fyfyrwyr yn lyceum cerddorol talaith Kharkiv. Yn ddiweddar ailddechreuodd y lyceum ar ei gwaith ond mae’r addysg ar-lein oherwydd lefel uchel y perygl bod mor agos iawn at yr ymladd,” meddai Veronika.
Mae’r cyngerdd yn Neuadd Powis Prifysgol Bangor yn dechrau am 7.30pm nos Iau, 21 Tachwedd. Mae mynediad am ddim ond bydd casgliad yn cael ei wneud ar ddiwedd y cyngerdd.
Bydd gwaith un o gyfansoddwyr mwyaf Cymru yn cael ei ddathlu mewn cyngerdd i nodi 90 mlynedd ers ei eni.
Enillodd yr Athro William Mathias, a fu farw yn 57 oed yn 1992, glod byd-eang yn ystod ei oes a bydd teyrnged yn cael ei dalu i’w etifeddiaeth gerddorol yn y cyngerdd yn Neuadd Prichard Jones Prifysgol Bangor am 7.30pm ddydd Sadwrn, 2 Tachwedd.
Mae’n fenter ar y cyd rhwng yr Ysgol Gerddoriaeth ym Mhrifysgol Bangor, lle bu’n dysgu am 18 mlynedd, a Chanolfan Gerdd William Mathias a Gwasanaeth Cerdd Ysgolion Gwynedd a Môn.
Dangosodd yr Athro Mathias, a aned yn Hendy-gwyn ar Daf yn Sir Gaerfyrddin, ei athrylith cerddorol o oed ifanc gan ddechrau chwarae’r piano yn dair oed a chyfansoddi cerddoriaeth erbyn ei fod yn bump oed.
Yn 1981 ysgrifennodd yr anthem, ‘Let the people praise thee, O God’, ar gyfer priodas frenhinol y Tywysog Charles a’r Dywysoges Diana ar y pryd, a ddenodd gynulleidfa deledu fyd-eang o un biliwn o bobl.
Mae ei gyfraniad parhaol hefyd yn cynnwys Gŵyl Gerdd Ryngwladol Gogledd Cymru a sefydlwyd ganddo yn 1972 ac sydd bellach yn un o’r uchafbwyntiau yng nghalendr diwylliannol y DU.
Bydd y cyngerdd, sy’n cael ei gefnogi gan Tŷ Cerdd, yn achlysur emosiynol i’w ferch, Dr Rhiannon Mathias, sy’n gerddor a ffliwtydd dawnus ei hun yng Nghanolfan Gerdd William Mathias.
William Mathias gyda’i wraig, Yvonne, a’i ferch, Rhiannon
Meddai: “Daeth syniad y cyngerdd o’r gymuned ac rwy’n credu ei fod yn ffordd wych o nodi’r hyn a fyddai wedi bod yn ben-blwydd fy nhad yn 90 oed.
“Mae Neuadd Prichard Jones yn lle bendigedig i lwyfannu’r cyngerdd gan mai dyma oedd ei le gwaith am flynyddoedd lawer ac mae cymaint o’i ddarnau wedi cael eu perfformio yno.
“Bydd llawer iawn o bobl yn ei gofio yno mewn cyngherddau a’i weld yn cerdded drwodd. Alla i ddim aros am y perfformiad,” meddai.
Gwahoddwyd Rhiannon i gymryd rhan yn y cyngerdd ond roedd yn meddwl ei bod yn well rhoi’r cyfle i’w myfyrwyr.
“Enillodd dau o’m myfyrwyr eu diploma perfformio yr haf hwn. Er mwyn ennill y cymhwyster hwn roedd yn rhaid iddynt gyflwyno datganiad 30 munud a dewisodd y ddau un o ddarnau fy nhad, y sonatina ar gyfer y ffliwt a’r piano.”
Dywedodd Wyn Thomas, cadeirydd Canolfan Gerdd William Mathias, y bydd hanner cyntaf y cyngerdd yn cynnwys darnau unigol ar gyfer organ, ffliwt, telyn a phiano a darnau corawl hefyd.
Ymhlith yr artistiaid unigol sy’n cymryd rhan mae’r delynores Angharad Wyn Jones, yr organydd Elis Massarelli-Hughes, y pianydd Teleri Siân a’r ffliwtydd Gwenno Wyn a Christina Hutchinson-Rogers.
Bydd eitemau corawl yn cael eu perfformio gan Gôr Dre o Gaernarfon dan arweiniad Sian Wheway.
Uchafbwynt y noson fydd perfformiad o Culhwch ac Olwen – gwaith i gôr ac ensemble offerynnol sy’n seiliedig ar stori garu enwog o’r Mabinogion, y chwedlau Cymraeg cynnar o’r 12fed a’r 13eg ganrif.
“Nod yr achlysur yn Neuadd Prichard Jones yw nodi cyfraniad arbennig William Mathias i gerddoriaeth Gymraeg. Tachwedd 1af fyddai pen-blwydd William Mathias yn 90 oed ac felly mae’r digwyddiad yn amserol iawn,” meddai Mr Thomas.
Dywedodd Tudur Eames, cyfarwyddwr Gwasanaeth Cerdd Ysgolion Gwynedd a Môn, fydd yn arwain y darn yn y cyngerdd, fod William Mathias yn cyfeirio at Culhwch ac Olwen fel ‘adloniant’.
“Nid opera, cantata nac oratorio mohono ond cyfuniad o sawl elfen gerddorol sy’n darlunio’r chwedl gan gynnwys storïwr, offerynnau, cyfeiliant dau biano a lleisiau plant,” meddai.
Ychwanegodd Wyn Thomas: “Roedd yn gyfansoddwr toreithiog ac yn gerddor amryddawn. Cynhyrchodd ddarnau ar gyfer offerynnau unigol, ensembles chwythbrennau a concertos, ond ei ddiddordeb pennaf oedd cerddoriaeth gorawl/lleisiol.
“Adeiladodd Mathias Adran Gerdd ym Mangor a oedd ymhlith y gorau yn Ynysoedd Prydain a sicrhaodd barch ac edmygedd cenedlaethau o fyfyrwyr y dyfodol a chyd-gerddorion.
“Mae llawer ohonom yn ddyledus iddo am hyfforddiant cerddorol o’r radd flaenaf ac o ganlyniad mae ei gyn-ddisgyblion i’w gweld yn weithgar yn y byd cerddoriaeth yma yng Nghymru, ym Mhrydain, yr Unol Daleithiau a thu hwnt.”
Mae’r cyngerdd yn Neuadd Prichard Jones, Bangor ar Dachwedd 2 yn dechrau am 7.30pm. Pris tocynnau yw £12 a £10 neu £5 i fyfyrwyr a phlant. Manylion pellach ar-lein yn www.cgwm.org.uk
Mae Canolfan Gerdd William Mathias yn awyddus i benodi unigolyn brwdfrydig a dibynadwy sy’n meddu ar sgiliau rhyngbersonol cryf i weithio fel derbynnydd rhan amser ym mhrif swyddfa’r Ganolfan yn Galeri, Caernarfon.
Ar hyn o bryd rydym yn chwilio am unigolyn i weithio 16 awr yr wythnos (tymor ysgol yn unig) gyda’r posibilrwydd o shiftiau ychwanegol o bryd i’w gilydd. Bydd shiftiau fel arfer yn 5 neu 6 awr o hyd ac yn gyfuniad o weithio yn ystod y dydd a gyda’r nosau.
Cais trwy lythyr a CV gan enwi dau ganolwr. Cyfeiriwch eich cais at Gwydion Davies a’i anfon dros ebost i gwydion@cgwm.org.uk
Bydd sylfaenydd gŵyl delynau ryngwladol yn dweud hwyl fawr mewn steil gyda ffarwel hir.
Y delynores enwog Elinor Bennett fydd canol y llwyfan mewn cyngerdd arbennig i lansio Gŵyl Delynau Ryngwladol Cymru y gwanwyn nesaf.
Cynhelir y cyngerdd lansio yn Neuadd Pritchard Jones ym Mhrifysgol Bangor am 7.30pm nos Sadwrn, Hydref 22, i ddathlu 55 mlynedd o berfformio gan Elinor a chanmlwyddiantYsgol Gerddoriaeth y brifysgol.
Ymysg yr uchafbwyntiau eraill bydd perfformiadau gan y tenor Aled Wyn Davies, y soprano Mary Lloyd Davies, y ffliwtydd Rhiannon Mathias a Chôr Seiriol.
Bydd yn cynnwys darnau a chwaraewyd dros y blynyddoedd gan Elinor, sydd wedi bod yn Gyfarwyddwr Artistig yr ŵyl delynau ers 1978 ac mae hefyd yn dynodi diwedd ei chyfnod yn y swydd.
Ar ôl y lansiad, bydd Elinor yn cychwyn ar daith 12 cyngerdd a dosbarth meistr ledled Cymru lle bydd yn chwarae gyda gwahanol delynorion – y mae hi wedi dysgu’r rhan fwyaf ohonynt – ym mhob lleoliad.
Bwriad y daith yw ennyn diddordeb yn y delyn ymhlith cerddorion ifanc ac annog telynorion o bob oed i gystadlu yn yr ŵyl y flwyddyn nesaf.
Wrth nesáu at ben-blwydd arwyddocaol fis Ebrill nesaf, dywedodd Elinor, sy’n byw yn y Bontnewydd ger Caernarfon gyda’i gŵr, cyn Lywydd Plaid Cymru Dafydd Wigley, ei bod hi’n bryd camu’n ôl a chaniatáu i rywun arall gymryd yr awenau.
Wrth edrych ymlaen at y cyngerdd lansio, dywedodd: “Mae yna raglen amrywiol a fydd, gobeithio, yn apelio at bawb a hefyd yn codi ymwybyddiaeth o’r ŵyl delynau ei hun.
“Hon fydd fy ngŵyl delynau olaf, dydw i ddim yn mynd i wneud mwy o drefnu ar ôl hon a bydd y baton yn cael ei drosglwyddo i rywun arall.
“Dydw i ddim yn gwybod pwy eto ond mae yna lawer iawn o bobl sydd â’r gallu i fynd â’r ŵyl yn ei blaen ond rydw i eisiau mynd allan gyda thipyn o steil.”
Bydd Elinor yn chwarae’r Concerto enwog i’r Delyn gan Handel gydag Ensemble Prifysgol Bangor a bydd y rhaglen hefyd yn cynnwys Ensemble Telynau Gogledd Cymru, dan arweiniad Tudor Eames a oedd yn ddisgybl i Elinor.
Yn y cyfamser, bydd Band Pres Ieuenctid Gwynedd a Môn yn perfformio ochr yn ochr ag aelodau Cymdeithas y Delyn Deires a Chôr Seiriol.
Ychwanegodd Elinor: “Mae gan yr artistiaid sy’n cymryd rhan rhyw gysylltiad â mi dros y blynyddoedd. Rwy’n falch bod Aled Wyn Davies, y tenor o fri, o Lanbrynmair yn perfformio, oherwydd ar un adeg roedd ei nain a’i daid yn byw yn y fferm lle’r bu fy rhieni yn byw.
Mae’r ffermdy hwnnw bellach o dan ddyfroedd Llyn Clywedog ond roeddwn i’n gallu mynd lawr yno efo Aled yn yr haf ar ôl i lefel y dŵr ostwng a chael gweld yr adeilad unwaith eto. Felly mae cael Aled yma i ganu yn hyfryd.
“Mae’r soprano Mary Lloyd Davies yn dod o Lanuwchllyn, lle treuliais ran helaeth o fy mhlentyndod.
“Yr unawdwyr eraill yw Mared Emlyn a fydd yn chwarae concerto gan Debussy ar y delyn a’r ffliwtydd Rhiannon Mathias. Mae hi wrth gwrs yn ferch i William Mathias ac mae’r cysylltiad efo fo yn bwysig iawn.”
Dywedodd Elinor fod y rhaglen yn amrywiol oherwydd bod ei gyrfa wedi bod yn eithaf amrywiol gan gynnwys perfformiadau clasurol fel unawdydd a chyda cherddorfeydd a chyfeilio ar sawl albwm hefyd i gerddorion roc.
“Roeddwn i eisiau iddo fod mor amrywiol ac mor hygyrch â phosibl,” meddai Elinor.
Bydd y daith cyn yr ŵyl o’r enw Dwylo ar Dannau’r Delyn yn cynnwys dosbarthiadau meistr dan arweiniad Elinor a rhai o’i chyn-fyfyrwyr a’i chydweithwyr, yn mynd i leoliadau cymunedol ledled Cymru, i hyrwyddo’r ŵyl ac ailgynnau diddordeb mewn cerddoriaeth telyn yn dilyn pandemig Covid.
Bydd y bumed Ŵyl Delynau Ryngwladol Cymru yn dod ag arbenigwyr blaenllaw’r offeryn o bedwar ban byd i Galeri Caernarfon rhwng Ebrill 5-11, 2023. Trefnir yr ŵyl gan Ganolfan Gerdd William Mathias a bydd yn cynnwys cyngherddau, dosbarthiadau meistr, gweithdai a darlith-ddatganiadau.
Yn ôl Elinor, bydd perfformiadau gan artistiaid o safon rhyngwladol yn cynrychioli gwahanol agweddau o ganu’r delyn.
“Bydd y telynor Lladin-Americanaidd, Edmar Castaneda o Colombia, yn rhannu cyngerdd gyda’r delynores Gymreig, Catrin Finch.
Mae’r artist Ffrengig gwych, Isobel Moretti, yn dychwelyd i Gaernarfon i berfformio clasuron y repertoire telyn Ffrengig, a bydd yn hyfryd hefyd croesawu’r eiconig Deborah Henson-Conant o UDA yn ôl, i gyflwyno noson jazz a byrfyfyr yn ei harddull ddihafal ei hun.
“Bydd Llywydd sy’n Ymddeol Cymdeithas Delynau’r Deyrnas Unedig, Sioned Williams, yn cyflwyno darlith-ddatganiad ar John Thomas, Pencerdd Gwalia, a bydd gweithdy cyfansoddi yn cael ei gynnal gan John Metcalf.
“Mae comisiwn yr ŵyl yn waith newydd, Llechi, gan y telynor a’r cyfansoddwr, Math Roberts, gyda barddoniaeth gan Fardd Cenedlaethol Cymru, Ifor Ap Glyn.
“Wedi’i ysgrifennu ar gyfer ensemble siambr ac unawdwyr lleisiol, bydd yn dathlu diwylliant unigryw ardaloedd chwareli llechi Gwynedd, a gafodd Statws Treftadaeth y Byd gan UNESCO yn ddiweddar,” meddai Elinor.
Gwahoddir telynorion hefyd i gymryd rhan mewn pedair cystadleuaeth yn yr ŵyl, gyda’r nod o roi llwyfan i delynorion sy’n blant a phobl ifanc berfformio, derbyn sylwadau gan delynorion rhyngwladol o fri, a gwneud ffrindiau gyda cherddorion ifanc o rannau eraill o’r byd.
Y dyddiad cau ar gyfer ceisiadau ar gyfer y cystadlaethau yw Ionawr 2, 2023.
“O gystadleuaeth y Prif Gerddor i adran y telynorion ifanc, mae cyfleoedd ar gyfer nifer o arddulliau a genres amrywiol, gan gynnwys cystadleuaeth Cerddoriaeth y Byd ar unrhyw fath o delyn o’r Delyn Geltaidd i’r Delyn Deires, o’r Kora i’r delyn pedal.
“Anogir cyfranogwyr ym mhob un o’r pedwar categori i greu eu dewis eu hunain o raglenni, a chynnwys un neu ddwy eitem a restrir yn y maes llafur cyhoeddedig.
Dywedodd Elinor: “Yn y cystadlaethau i blant a phobl ifanc, bydd ysgoloriaethau cyfartal yn cael eu dyfarnu i’r tri pherfformiad gorau, er mwyn helpu telynorion ifanc dawnus i dderbyn hyfforddiant arbenigol parhaus.
Mae tîm Gŵyl Delynau Ryngwladol Cymru yn hynod ddiolchgar am gefnogaeth Telynau Camac a Telynau Vining ac am nawdd gan lawer o gyrff cyllido eraill gan gynnwys Cyngor Celfyddydau Cymru, Tŷ Cerdd ac Ymddiriedolaeth Elusennol Colwinston a gwahoddir unrhyw un sydd â diddordeb mewn noddi ysgoloriaethau a gwobrau yn yr Ŵyl i gysylltu.
“Ymunwch â ni dros y Pasg yng Nghaernarfon am brofiad llawen a chyfoethog.”
Mae manylion y cyngerdd lansio, y daith a’r cystadlaethau ar gael ar wefan yr Ŵyl www.walesharpfestival.co.uk
Braf gweld y bydd dau o’n cyn-ddisgyblion disglair, Gwenno Morgan a Patrick Rimes, yn rhan o’r noson arbennig yma….
Pedwar Premier Byd – Beethoven, ap Sion, Guto Puw a Rimes
Eisteddfod Tregaron 2022
Ar droad y bedwaredd ganrif ar bymtheg, anfonodd yr Albanwr George Thomson nifer o ganeuon gwerin o Iwerddon, Cymru a’r Alban at y cerddor o’r Almaen, Ludwig van Beethoven. Anfonodd rai at Franz Joseph Haydn yn ogystal. Roedd Thomson yn gyhoeddwr, yn gerddor ac yn gyfaill i’r bardd Robert Burns. Bu’n gyfrifol am gyhoeddi’r cynhaeaf, sef cyfrolau o ganeuon gwerin gan y ddau gyfansoddwr, yn fuan yn yr 1800, wedi’u sgorio ar gyfer triawd piano a llais, yn arddull y Cyfnod Clasurol. Y ffaith syfrdanol yw fod Beethoven wedi cyfansoddi 179 o drefniannau o ganeuon gwerin y tair gwlad, mwy yn wir nag unrhyw genre arall o blith ei weithiau.
Penderfynwyd dod â’r rhain i olau dydd ac i glyw cynulleidfa Cymru yn 2020, 250 mlynedd ar ôl geni Beethoven. Ond daeth y covid i ddifetha’r cynlluniau. Roedd y syniad yn parhau i gyniwair yn 2022. Penderfynwyd ehangu’r syniad gan wahodd cyfansoddwyr eraill i gyfrannu at yr arlwy. Llwyfennir “O Dresden i Dregaron”, o’r Almaen i Gymru, gyda phedwar premier byd gan Beethoven, Pwyll ap Sion, Guto Puw a Patrick Rimes. Mae yna berfformiad hefyd o ddau waith gan Haydn ac un gan Sioned Webb, berfformiwyd gyntaf gan Elin Manahan Thomas a Cherddorfa Siambr yr Undeb Ewropeaidd ddeng mlynedd yn ôl. Y canwr gwerin Dafydd Idris, Pontypridd, fydd yn perfformio’r caneuon gwerin ar eu ffurf wreiddiol. Gweddill y perfformwyr fydd Robyn Lyn Evans (tenor), Gwenno Morgan (piano), Patrick Rimes (ffidil), Jordan Williams (cello) a Sioned Webb (piano). Y canlyniad yw’r noson yn y Babell Lên nos Lun, Awst 1af am 7.30.
Y cerddor a’r cyflwynydd radio, Sioned Webb yw trefnydd a chynhyrchydd y noson.
Mae pensiynwr cerddorol wedi ychwanegu llinyn arall at ei fwa trwy basio ei arholiad sielo gradd 8 yn 74 oed.
Rhoddodd Desmond Burton y gorau i chwarae’r offeryn yn blentyn ond penderfynodd ailafael ynddo hanner canrif yn ddiweddarach ar ôl ymddeol o’i swydd fel tiwtor Saesneg ym Mhrifysgol Bangor.
Yn 67 oed, ailddechreuodd ddysgu’r offeryn a chael gwersi gan y tiwtor Nicki Pearce yng Nghanolfan Gerdd William Mathias yng Nghaernarfon.
Llwyddodd i basio’r radd uchaf posib mewn arholiad Bwrdd Cysylltiedig yr Ysgolion Cerdd Brenhinol gan ennill canmoliaeth uchel gan yr arholwr a ddywedodd ei bod yn fraint cael gwrando arno’n chwarae.
Ers ailddarganfod ei ddawn gyda’r sielo mae Desmond wedi ymuno â Cherddorfa Gymunedol Caernarfon a sefydlwyd gan Ganolfan Gerdd William Mathias i annog cerddoriaeth ymysg oedolion ar bob lefel o allu chwarae offerynnau cerdd.
Mae’r ganolfan yn darparu gwersi offerynnol a lleisiol o safon uchel i gannoedd o bobl ar ystod eang o offerynnau, yn ogystal â threfnu amrywiaeth o ddigwyddiadau cymunedol ledled Cymru.
Tra bod mwyafrif y myfyrwyr o oed ysgol, mae Desmond yn un o dros 50 o oedolion sy’n mynychu gwersi cerddorol wythnosol naill ai yn Galeri Caernarfon neu yn y canolfannau lloeren yn Ninbych a Phwll-glas, ger Rhuthun.
Mae Desmond hefyd wedi chwarae mewn ensembles siambr a drefnwyd gan y ganolfan gerdd.
Cafodd ei annog i fwrw iddi gan ei ferch Carolyn, sy’n feiolinydd dawnus ei hun, a bellach mae’n mwynhau sesiynau cerddoriaeth anffurfiol gyda’i wraig Porjai, sy’n chwarae’r gitâr, yn eu cartref ym Mhorthaethwy.
Dywedodd: “Mae llawer o bobl yn meddwl fy mod i’n wallgof yn sefyll yr arholiadau hyn, a rhoi’r straen ychwanegol di-angen yma arnaf fy hun. Ac mae llawer o bobl sydd wedi ymuno â cherddorfa Canolfan Gerdd William Mathias yn gwneud hynny dim ond i fwynhau eu hunain yn creu cerddoriaeth.
“Ond rwy’n eithaf cystadleuol ac rwyf wrth fy modd yn gosod her i mi fy hun ac wrth sefyll arholiad rydych chi’n dysgu chwarae darnau cerddorol i safon uchel iawn a dyna’n union roeddwn i eisiau ei wneud.”
Cafodd Desmond, sy’n wreiddiol o Lichfield yn Swydd Stafford, wersi sielo yn yr ysgol yn ei arddegau ond ni safodd unrhyw arholiadau bryd hynny. Roedd yr offeryn a brynodd ei dad iddo gan aelod o Gerddorfa Symffoni Dinas Birmingham pan oedd yn 12 neu 13 oed wedi gorwedd yn segur yn hel llwch ac ni chafodd ei chwarae am fwy na 50 mlynedd.
Ychwanegodd: “Pan ymddeolais o Brifysgol Bangor saith mlynedd yn ôl, roedd gen i fwy o amser i ddilyn fy niddordebau ac roedd hi’n ymddangos yn briodol i mi gael gwersi sielo. Wnes i erioed ei gymryd o ddifrif fel plentyn, felly meddyliais y dylwn i ddod yn ôl a cheisio ychydig yn galetach.
“Nid yw offerynnau cerdd yn rhad ac roedd gen i sielo yn barod. Mae’n offeryn eithaf da, yn dyddio o ddechrau’r bedwaredd ganrif ar bymtheg o’r Almaen ac rwy’n dal i’w chwarae. Rwyf wedi gorfod rhoi llinynnau newydd arno a phrynu bwa newydd oherwydd roedd wedi bod yn segur ers cymaint o flynyddoedd, ond mae’n dal yn sielo da iawn, does gen i ddim bwriad i’w newid.
“Mae Nicki yn athrawes wych. Mae hi mor amyneddgar ac yn gallu datrys unrhyw broblemau a allai fod gennyf yn gyflym. Mae hi’n ysbrydoledig. Ni fyddwn wedi gallu pasio’r arholiadau hebddi. Mae’r llwyddiant Gradd 8 yn llwyddiant iddi hi lawn cymaint â mi,” ychwanegodd.
Llun : Rick Matthews
Dywedodd Carolyn, merch Desmond, a astudiodd gerddoriaeth ym Mhrifysgol Birmingham ac sydd bellach yn gweithio i Gerddorfa Symffoni Dinas Birmingham, na allai geiriau ddisgrifio pa mor falch oedd hi o’i thad.
Dywedodd: “Roeddwn i’n gefnogol iawn pan ddechreuodd ailafael yn y sielo eto ar ôl iddo ymddeol. Mae wrth ei fodd yn chwarae’r offeryn ac rydw i wedi bod yn hapus i’w helpu i baratoi ar gyfer y gwahanol arholiadau y mae wedi’u sefyll.”
“Rwy’n falch iawn ei fod wedi pasio cymaint ac wedi cyrraedd y radd uchaf. Rwy’n gobeithio y bydd hyn yn ysbrydoli eraill i roi cynnig ar chwarae offeryn cerdd beth bynnag fo’u hoedran,” ychwanegodd.
Dywedodd Nicki, y tiwtor cerdd: “Mae’n bleser mawr dysgu Desmond. Mae’n dod i’w wersi wythnosol ac mae bob amser wedi paratoi ymlaen llaw. Hyd yn oed os oes rhywbeth dyrys i’w chwarae, bydd bob amser yn bwrw iddi’n frwd ac mae’n ysbrydoliaeth.
“Nid yw arholwyr bob amser yn ysgrifennu sylwadau ychwanegol ar eu hadroddiadau, ond ar adroddiad Desmond roedd sylw gan yr arholwr oedd yn dweud ei bod yn fraint wirioneddol cael gwrando arno’n chwarae.
“Mae’n dangos nad oes ots pryd mewn bywyd rydych chi’n gwneud pethau fel yr arholiadau hyn, mae unrhyw beth yn bosib.
Ychwanegodd: “Rydym rŵan wrthi’n chwilio am fwy o aelodau ar gyfer y gerddorfa gymunedol. Mae’n ffordd wych i oedolion sydd efallai heb gyffwrdd yn eu hofferynnau cerdd ers blynyddoedd i’w codi eto a rhoi cynnig arni mewn amgylchedd cyfeillgar a chefnogol,” ychwanegodd.
Dywedodd cyfarwyddwr Canolfan Gerdd William Mathias, Meinir Llwyd Roberts: “Efallai bod pobl yn meddwl mai rhywbeth i blant a phobl ifanc yn unig yw gwersi cerddoriaeth ond mae croeso i bob oed yng Nghanolfan Gerdd William Mathias – dydi hi byth yn rhy hwyr i ddechrau cael gwersi. Mae nifer yr oedolion sy’n derbyn gwersi un-i-un wedi cynyddu dros y blynyddoedd diwethaf, sy’n newyddion da iawn.
“Bu’r drysau ar gau am gyfnod yn ystod y pandemig a chawsom ein gorfodi i weithio mewn ffyrdd eraill, ar-lein yn bennaf, ond mae pethau wedi ailddechrau o ddifrif erbyn hyn ac mae’n wych gweld y gerddorfa lawn yn ôl yn ymarfer. Gall unrhyw un ymuno beth bynnag fo’u profiad ac mae’r pwyslais yn fawr iawn ar fwynhau creu cerddoriaeth.”
Mae Cerddorfa Gymunedol Caernarfon, a drefnir gan Ganolfan Gerdd William Mathias, yn cyfarfod ar nos Fawrth, fel arfer rhwng 8pm-9.30pm yn Theatr Seilo yng Nghaernarfon. Mae mwy o wybodaeth ar-lein yn www.cgwm.org.uk neu drwy ffonio 01286 685230.
Mae cwcis yn helpu ni ddeall sut mae ein gwefan yn cael ei ddefnyddio gan ymwelwyr, ac yn angenrheidiol er mwyn i rai rhannau o’n gwefan weithio’n gywir.
